1992 - Een bruid in de morgen

Over "Een bruid in de morgen"

Je wandelt door een provinciestad in Vlaanderen.
De straten zijn er allemaal hetzelfde.
Straten vol huizen.
De gevels van de huizen allemaal eender.
Het leven is er eentonig. Denk je.
Sta stil bij een van die huizen. Stel je de vraag:
"Wat speelt er zich af achter deze muur?"
Want achter iedere gevel schuilt een ander verhaal.
Claus stopt voor een van die huizen.
Het is een huis waar men leeft van illusies.
Hij vertelt het verhaal van de mensen die er wonen.
Het is een verhaal van een broer en een zus.
Twee kinderen.
Ze zijn op een leeftijd gekomen
waarop ze niet langer kind kunnen blijven.
Ze houden van elkaar.
Ze zijn op een leeftijd gekomen
waarop liefde niet langer onschuldig kan blijven.
Het is het verhaal van de ouders van die kinderen.
Ouders met problemen.
Gebukt onder vergane glorie.
Bezorgd om wat er tussen hun kinderen ontstaat.
Vader en moeder hebben een oplossing gevonden voor hun problemen:
ze halen hun rijke nicht in huis om haar te laten trouwen met hun zoon.
Op dat ogenblik begint de tijdbom te tikken.
Die bom zal ook ontploffen: Twee "kinderen" worden "vermoord".
En het leven?
Dat gaat zijn gewone, eentonige gang.

Gevonden in het programmaboekje

A great love is a fire
That burns the beams of the roof.
The doorposts are flaming and the house falls.

Robinson Jeffers

Over de auteur en het stuk

Hugo Claus (geboren te Brugge, 5 april 1929) is al jarenlang Vlaanderens bekendste en meest geprezen schrijver. Voor het toneel schreef hij o.a. "Suiker", "Mama. kijk, zonder handen", "De dans van de reiger", "Vrijdag" en "Het haar van de hond".

Hij maakte ook heel wat bewerkingen van klassieke stukken. Daarnaast is autodidact Hugo Claus ook nog werkzaam als schilder en als film- en toneelregisseur.

In 1955 schreef Claus "Een bruid in de morgen". Het was zijn debuut voor het grote toneel. Daarvoor had hij al enkele eenakters geschreven ("De getuigen", "In de haven" en "(M)Oratorium") die sterk onder invloed stonden van experimentele schrijvers als Beckett en Artaud.

"Een bruid in de morgen" leunt meer aan bij het naoorlogse, Amerikaanse, psychologisch realisme van schrijvers als Tennessee Williams en Arthur Miller.

Toch weigert Claus deze tragi-komedie realistisch te noemen. Voor hem blijft toneel "het zichtbaar maken van poëzie". In "Een bruid" ontdeed Claus zich van een aantal remmingen uit zijn jeugd.

Hij kon er een gevoel van beklemming in kwijt. Voor hem gaat het stuk over het miserabele compromis dat de mens moet sluiten ten koste van een oorspronkelijke, authentieke en zuivere menselijkheid.

Het verhaal

Een bruid in de morgen is het menselijke verhaal van een gezin dat worstelt met een pijnlijk verleden en een onaanvaardbaar heden, dat wanhopig vecht voor een toekomst vrij van schaamte. In een ultieme poging zin te geven aan een moeizaam bestaan, vallen ze genadeloos door de mand. Geen van de gezinsleden is in staat geweest het leven een kans te geven. Een bruid in de morgen laat zien hoe de illusie die ze altijd geleefd hebben, haar geloofwaardigheid verliest. Langzaam, maar fataal.

Vader en moeder Pattini hebben elkaar na jaren huwelijk niets meer te vertellen. Meer nog, hun leven bestaat uit één lange nooit aflatende stroom van zelfbeklag en verwijt. Ze lijken tot elkaar veroordeeld in een verbitterd leven. Misschien is het de schaamte die hen in geheimzinnig zwijgen bindt. Rustpunten zijn vaak de kinderen. Zij zijn de bewijzen van een tijd waarin liefde geen vage herinnering was, maar bestond. Zij kunnen helaas die verloren realiteit niet goedmaken.

Tegen deze grauwe en beklemmende achtergrond heeft Claus de puurheid van de jongste generatie geschetst. De ongereptheid van hun jeugdigheid idealiseert hun positie binnen het gezin. Geboren in een ziek en verdorven nest, hunkeren ze naar een liefdevolle en warme omhelzing bij elkaar. Wanneer deze onschuldige gevoelens de schijn van een incestueuze relatie krijgen, grijpt de omgeving genadeloos in.